· 

Geen zomer- én wintertijd meer? Kies dan voor wintertijd

 

Het einde van de halfjaarlijkse tijdswisseling is in zicht. De Europese Commissie heeft bekend gemaakt dat EU-landen vanaf 2019 zelf mogen bepalen welke tijd zij voortaan willen hanteren. Deze keuze beïnvloedt niet alleen onze slaap, maar ook ons functioneren overdag, onze gezondheid en de verkeersveiligheid.

 

Op het eerste gezicht lijkt de keuze voor permanente zomertijd aantrekkelijk. ’Heerlijk dat extra uurtje licht ’s avonds in de zomer’, vinden veel mensen. We moeten ons echter ook de nadelen hiervan realiseren. In de winter zou de zon dan pas rond 10 uur op gaan. Wat betekent voor ons lichaam?

 

 

­­­We zijn dagdieren

Ons lichaam is erop ingesteld dat wij actief zijn wanneer het buiten licht is en slapen wanneer het donker is. Dit gedrag wordt aangestuurd door de biologische klok in onze hersenen en ons lichaam. Naast het slaap/waakritme zijn er veel meer biologische ritmes, zoals hormoonspiegels, verteringsprocessen, de lichaamstemperatuur, ons prestatievermogen.

Onze interne klokken zijn gevoelig voor licht en de tijden waarop we daaraan bloot zijn gesteld. Daglicht in de ochtend helpt bij het wakker worden en zorgt er voor dat onze interne ritmes afgestemd blijven op het omgevingsritme. Licht maakt ons alerter en is belangrijk voor onze stemming.

 

 

Ritmes uit de pas

Wat er gebeurt wanneer de ritmes in ons lichaam uit de pas lopen merken we bij een jetlag. Je interne ritme komen dan ineens niet meer overeen met het lokale omgevingsritme. Je kan je je slaperig, suf en zelf misselijk gaan voelen. Maar ook zonder je tijdzone te verlaten kan je last hebben van ritmeverschuivingen. Avondmensen die vroeg op moeten, maar van nature liever laat opstaan en tot laat actief zijn bouwen door de week een slaaptekort op. Op vrije dagen slapen zij dan lang uit. Veel tieners hebben daar last van. Rond de puberteit verschuift je interne ritme richting avondtype. Je wordt pas laat slaperig. Vroeg opstaan is dan moeilijk. Het verschil tussen je interne ritme en het omgevingsritme (school- of werktijden) leidt tot slaaptekort. Tijdens de zomertijd is dit verschil nog extremer.

 

 

Late zonsopkomst in de winter

Kiest Nederland voor een permanente zomertijd, dan gaat de zon in de midwinter heel laat op: om 9:45 uur in het oosten en 10 uur in het westen van het land. Van mid-oktober tot mid-februari betekent dat voor de meeste mensen dus ruim voor zonsopgang beginnen met werken of studeren. Je gaat dan tegen je interne ritme in die voor zonsopgang nog ingesteld is op slapen. We zijn dan minder alert. De kans op slaaptekort neemt toe, met alle gevolgen van dien - zoals verminderd prestatievermogen en welbevinden. Chronisch slaaptekort kan zelfs gezondheidsrisico’s met zich mee brengen.

Voor iedereen die nu al moeten schuiven met hun ritmes - tieners, avondtypes, mensen die vroege diensten draaien - wordt het extra zwaar om nog een uur eerder te beginnen. Een latere zonsopgang betekent bovendien ook een langere periode ’s ochtends in het donker naar school of werk gaan.

 

 

Langer licht 's avonds

Daar tegenover staan een aantal voordelen van een permanente zomertijd: Door de latere zonsondergangen kunnen veel mensen na werktijd langere tijd in het daglicht doorbrengen. Met een permanente wintertijd gaat de zon in de zomer dan tussen 20 en 21 uur onder en in het voorjaar en de herfst dus nog eerder. Deze voordelen wegen niet op tegen de eerder genoemde nadelen. 

 

    Wist je dat…

  • Nederland pas in 1909 een Nationale tijd kreeg? Daarvoor werden er per plaats andere tijden gehanteerd.
  • Nederland geografisch gezien in de tijdzone van Greenwich Mean Time (GMT, Britse tijd) valt?
  • onze huidige standaardtijd (GMT+1 oftewel Midden-Europeese Tijd, MET) tijdens de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers is ingevoerd in het hele bezette gebied? De tijd werd niet teruggezet na het einde van de oorlog.
  • de zomertijd voor het eerst is ingevoerd door de Duitsers in 1916 tijdens de Eerste Wereldoorlog om kolen te besparen? Tijdens de Tweede Wereldoorlog en 1977, tijdens de oliecrises, is de zomertijd in Nederland opnieuw ingevoerd.

 

 

Europese Slaaponderzoek Vereniging is voor permanente wintertijd

Op een recent congres van de Europese slaaponderzoekvereniging (European Sleep Research Society, ESRS) kwamen onderzoekers dan ook tot de conclusie dat Nederland het beste kan kiezen voor een permanente wintertijd. Binnenkort volgt hierover een officiële uitspraak, kondigden Nederlandse slaaponderzoekers op twitter aan:

 

 

 

Discussie en grafieken

Voor een interessante discussie rondom de zomertijd/wintertijd en grafieken die de hele tijdsverschuivingen inzichtelijk maken, zie ook deze thread van wetenschapper dr. Marco Langbroek op Twitter:

 

 

 

EenVandaag

Kijk ook 'Nederland moet beslissen: willen we overschakelen op zomertijd of wintertijd?' van EenVandaag Avrotros: